9-Φθόριο

Oδοντόπαστες και τηγάνια Τεφάλ, ενώ με υδροφθόριο χαράζουν το γυαλί

Διαφήμιση του Happy Pan,
ένα τηγάνι επικαλυμμένο με τεφλόν
από τη δεκαετία του 1960

Το φθόριο με ατομικό αριθμό 9 και ατομικό βάρος 19 είναι το πρώτο από τα αλογόνα στην 17η (VIIA) ομάδα και πιο δραστικό στοιχείο του Περιοδικού Πίνακα. Είναι ένα δηλητηριώδες αχνοκίτρινο διατομικό αέριο που ενώνεται ακόμα και τα ευγενή αέρια.
Πήρε το όνομά του από τον φθορίτη, στα αγγλικά fluorite, από το λατινικό ρήμα fluo που σημαίνει ρέω επειδή όπως περιγράφει ήδη από το 1529 ο Αγγρικόλα όταν προστίθεται στα μέταλλα διευκολύνει τη ροή κατά τη τήξη στα καμίνια. Στα ελληνικά και στα ρώσικα αντί για φλώριο μεταφράστηκε σε φθόριο από το ελληνικό φθείρω όνομα που πρότεινε ο Αμπέρ.

Ενώ στη σχολική χημεία επικρατεί η άποψη ότι τα ευγενή αέρια δεν σχηματίζουν ενώσεις, το 1962 παρασκευάστηκε η πρώτη ένωση ευγενούς αερίου, του ξένον, με το φθόριο το διφθοριούχο ξένο: XeF2. Ο συνδυασμός εύκολης διάσπασης του μορίου του διφθορίου και του σχηματισμού ισχυρών χημικών δεσμών με τα περισσότερα άλλα χημικά στοιχεία κάνει το φθόριο εξαιρετικά δραστικό. Πολλές ουσίες που γενικά θεωρούνται αδρανείς, όπως τα ρινίσματα χάλυβα, τα θραύσματα γυαλιού, ή οι ίνες αμιάντου, αντιδρούν τάχιστα με ψυχρό αέριο φθόριο. Το ξύλο, ακόμη και το νερό, καίγονται με φλόγες όταν επιδρούν με ένα ρεύμα αερίου φθορίου, χωρίς καν την ανάγκη χρήσης ενός σπινθήρα.

Το στοιχειακό φθόριο είναι ιδιαίτερα τοξικό για τους ζώντες οργανισμούς. Τα αποτελέσματά του στον άνθρωπο ξεκινούν από συγκεντρώσεις χαμηλότερες των 50 ppm που είναι η επικίνδυνη δόση του υδροκυανίου.
Η πρόοδος στην απομόνωση του στοιχείου επιβραδύνθηκε από τους εξαιρετικούς κινδύνους της παραγωγής φθορίου: αρκετοί πειραματιστές του 19ου αιώνα, οι «μάρτυρες του φθορίου», σκοτώθηκαν ή τυφλώθηκαν. Μετά από 74 χρόνια προσπάθειας πολλών χημικών, στις 26 Ιουνίου 1886, ο Moissan απομόνωσε το στοιχειακό φθόριο. Το 1906, δύο μήνες πριν από το θάνατό του, ο Moissan έλαβε το βραβείο Νόμπελ στη χημεία.  Η παραπομπή έλεγε:
... σε αναγνώριση των σπουδαίων υπηρεσιών που παρείχε ο ίδιος στην έρευνά του και την απομόνωση του στοιχείου φθορίου ... Όλος ο κόσμος έχει θαυμάσει τη μεγάλη πειραματική ικανότητα με την οποία μελετήσατε αυτό το άγριο ζώο μεταξύ των στοιχείων.

Τοπική θεραπεία με φθόριο στον Παναμά

Το 1938,  ανακαλύφθηκε τυχαία το πολυτετραφθοροαιθυλένιο (Teflon) από ένα πρόσφατα προσληφθέντα υπάλληλο της DuPont, τον Roy J. Plunkett(PhD).
Αρκετά σύγχρονα φαρμακευτικά, όπως η ατορβαστατίνη (Lipitor) και η φθορεξετίνη (Prozac), περιέχουν φθόριο. Τα φθοριούχα ανιόντα, όταν εφαρμόζονται απευθείας στα δόντια, μειώνουν τη φθορά τους. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιούνται σε οδοντόκρεμες και στη φθορίωση του πόσιμου νερού.  Η μεγαλύτερη σύγχρονη χρήση του στοιχειακού φθορίου είναι ο εμπλουτισμός ουρανίου, που ξεκίνησε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και πιο συγκεκριμένα με το Πρόγραμμα Μανχάταν. Οι παγκόσμιες πωλήσεις φθοριούχων χημικών προϊόντων εκτιμούνται σε πάνω από 15 δισεκατομμύρια δολλάρια (ΗΠΑ) ετησίως.

Πηγές

Από την Wikipedia, the free encyclopedia : Fluorine , History_of_fluorine , Φθόριο , Xenon_difluoride
και από το : compound chem : Φθόριο

Εικόνες

Από την Wikipedia, the free encyclopedia :

By trozzolo - Own work, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=17229995
By U.S. Air Force photo by Senior Airman Jessica Snow - This Image was released by the United States Navy with the ID 090526-F-1333S-023, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8358805

< 8-O Οξυγόνο-                     Όλος ο Περιοδικός Πίνακας                     10-Ne Νέον >