Κέρδισε το Νόμπελ για τις σεξουαλικές ορμόνες αλλά του απαγορεύτηκε να το παραλάβει

Οι πρώτοι κρύσταλλοι τεστοστερόνης παρασκευάστηκαν το 1934 από χιλιάδες λίτρα ούρων εγκύων γυναικών.

Χημική δομή Τεστοστερόνης

Ο Γερμανός χημικός Άντολφ Μπούτεναντ (Adolf Butenandt) πήρε το Νόμπελ Χημείας του 1939 αλλά αρνήθηκε να το παραλάβει λόγω της απαγόρευσης που είχε επιβάλει το καθεστώς της χώρας του. 

Οι ορμόνες είναι ουσίες που μεταφέρουν σήματα μεταξύ των κυττάρων και οργάνων του σώματος και ρυθμίζουν τις σωματικές λειτουργίες. Πολύ λίγα ήταν γνωστά για την προέλευση των σεξουαλικών ορμονών μέχρι τις χημικές εξερευνήσεις που έκαναν ο Adolf Butenandt και ο Leopold Ruzicka ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο. 

Η πρώτη περιγραφή της διαδικασίας για την παρασκευή της τεστοστερόνης δόθηκε σε μια ελβετική αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στις 18 Ιουνίου 1935. 

Η ανακάλυψη ότι τα ούρα των εγκύων γυναικών περιέχουν ασυνήθιστα υψηλές ποσότητες γυναικείων ορμονών αποτέλεσε το σημείο εκκίνησης για τον Adolf Butenandt. Από χιλιάδες λίτρα ούρων, εξήγαγε με επιτυχία μερικά χιλιοστόγραμμα καθαρών κρυστάλλων θηλυκής ορμόνης. Στη συνέχεια συνέχισε να απομονώνει τους καθαρούς κρυστάλλους της αρσενικής ορμόνης φύλου της ανδροστερόνης από ούρα ανδρών. 

Musk Deer του Θιβέτ σε παλιά εικονογράφηση
Υπό: ArtsCult.com Public Domain, Wikimedia Commons

Ο Leopold Ruzicka είχε αλλάξει από τη μελέτη των δομών των ενεργών συστατικών των μοσχοαρωμάτων (Musk) για να μελετήσει τις χημικές τους σχέσεις. Τα μοσχοαρώματα που αλλιώς λέγονται "μόσχος", απ' όπου και η λέξη μοσχομυρίζει που σημαίνει εκλύει ωραία μυρωδιά, είναι εκκρίσεις αδένων ενός είδους ελαφιών, των "musk deer" που χρησιμοποιούνται για να δώσουν τις βασικές νότες στην αρωματοποιία. Η υποψία του ότι οι δακτυλιοειδείς αλυσίδες των ατόμων άνθρακα που σχηματίζουν τη δομική ραχοκοκαλιά των ενώσεων όπως η χοληστερόλη μπορούν να γίνουν η αφετηρία για την κατασκευή των ορμονών φύλου αποδείχτηκαν σωστές. 

Lavoslav Ružićka

Adolf Butenandt

Οι Butenandt και Ruzicka έδειξαν ανεξάρτητα πώς η τεστοστερόνη θα μπορούσε να συντεθεί από τη χοληστερόλη. Τώρα οι επιστήμονες επιτέλους είχαν τις θεμελιώδεις πληροφορίες που χρειάζονται για να κατανοήσουν τους ρόλους των ορμονών φύλου στην ανθρώπινη σεξουαλικότητα και αναπαραγωγή. 

Οι Butenandt και Ruzicka μοιράστηκαν το Βραβείο Νόμπελ Χημείας του 1939 "για το έργο του για τις ορμόνες φύλου" και "για το έργο του σε πολυμεθυλένια και ανώτερα τερπένια".

Ο Αδόλφος Χίτλερ απαγόρευσε σε τρεις γερμανούς βραβευθέντες με Νόμπελ να αποδεχτούν το βραβείο Νόμπελ, μεταξύ των οποίων και ο Adolf Butenandt. 
Όλοι αυτοί μπορεσαν αργότερα να λάβουν το Δίπλωμα του Νόμπελ και το Μετάλλιο, αλλά όχι το ποσό του βραβείου. 

Πηγές:
Το άρθρο βασίζεται σε δημοσίευση της σελίδας Nobel Prize
Εικόνες: 
Βασική: Χημική δομή τεστοστερόνης, PubChem
Adolf Friedrich Johann Butenandt: By Unknown (Turnerschaft Philippina-Saxonia) - http://www.uni-marburg.de/fb15/dekanat/chemie.pdf, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=39756469
Lavoslav Ružićka: By Nobel Foundation - http://nobelprize.org/, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=9713540