108-Hs Χάσιο

Στοιχείο με το όνομα ενός κράτους 

Ο γραμμικός επιταχυντής σωματιδίων UNILAC του GSI,
όπου ανακαλύφθηκε το χάσιο και όπου παρατηρήθηκε
για πρώτη φορά  η χημεία του

Το στοιχεία 108 στον περιοδικό πίνακα είναι το χάσιο. Το δεύτερο, μετά το Μπόριο, από μια σειρά υπερβαρέων στοιχείων που ανακαλύφθηκαν από Γερμανούς επιστήμονες.  Από το 1997 επισήμως ονομάζεται Χάσιο (Hassium), από το λατινικό όνομα του γερμανικού κρατιδίου της Έσσης και συμβολίζεται με το Hs.

Το χάσιο, το στοιχείο 108 στον περιοδικό πίνακα, συνεχίζει την τάση των υπερβαρέων στοιχείων να γίνονται ολοένα και πιο πρόσκαιρα. Το πιο σταθερό ισότοπό του έχει χρόνο ημιζωής 16 δευτερολέπτων. Από τέτοιους χρόνους και κάτω ανακύπτει το ερώτημα "πόσο πρέπει να ζεί ένας πυρήνας ώστε να θεωρείται χημικό στοιχείο". Ο ορισμός της μεικτής ομάδας εργασίας IUPAC / IUPAP αναφέρει ότι ένα χημικό στοιχείο μπορεί να αναγνωριστεί ως τέτοιο μόνον εάν ένας πυρήνας δεν έχει καταστραφεί εντός 10^-14 δευτερολέπτων. Αυτή η τιμή επιλέχθηκε ως μια εκτίμηση του πόσο χρόνο χρειάζεται ένας πυρήνας για να αποκτήσει τα εξωτερικά του ηλεκτρόνια και έτσι να παρουσιάσει τις χημικές του ιδιότητες. 

Παρόλο που δεν έγινε ποτέ παρά μόνο σε μικρές ποσότητες, οι υπολογισμοί προβλέπουν ότι θα πρέπει να έχει πυκνότητα 41 g/cm³ δηλαδή μεγαλύτερη από το διπλάσιο του σημερινού πυκνότερου στοιχείου του περιοδικού πίνακα τού όσμιου. 

Το φεστιβάλ Hessentag το 2011, γιορτάζοντας τον πολιτισμό
του γερμανικού κράτους της Έσσης,
από το οποίο πήρε το όνομά του το χάσιο

Η πρώτη προσπάθεια σύνθεσης του στοιχείου 108 πραγματοποιήθηκε το 1978 στο Κοινό Ινστιτούτο Πυρηνικών Ερευνών(JINR) της Ρωσίας στη Dubna, όπου μια ομάδα με επικεφαλής τον Yuri Oganessian και τον Vladimir Utyonkov βομβάρδιζε ράδιο με ασβέστιο και πήρε το ισότοπο 270. Το 1983 έλαβαν άλλα ισότοπα : με βομβαρδισμό βισμούθιου με μαγγάνιο πήραν το ισότοπο 263, βομβαρδίζοντας καλιφόρνιο με νέον έλαβαν το ισότοπο 270 και βομβαρδίζοντας μόλυβδο με σίδηρο πήραν το ισότοπο 264. 
Το 1984, στο γερμανικό Gesellschaft für Schwerionenforschung (GSI) στο Darmstadt, μια ομάδα με επικεφαλής τους Peter Armbruster και Gottfried Münzenberg βομβάρδισαν μόλυβδο με σίδηρο και σύνθεσαν το ισότοπο 265. Τα στοιχεία τους θεωρήθηκαν πιο αξιόπιστα από αυτά της JINR και έτσι τους επετράπη να ονομάσουν το στοιχείο που έκαναν, εξάγοντας ένα όνομα από το όνομα της Έσσης (Hesse), το κρατίδιο στο οποίο βρίσκεται η GSI.

Νεώτερα δεδομένα από την Royal Society of Chemistry αναφέρουν ότι έχουν κατασκευαστεί 15 ισότοπα του Χάσιου με μαζικούς αριθμούς από 263 έως 277, με το ισότοπο-276 να έχει το μεγαλύτερο χρόνο ημιζωής 1.1 ώρα.

Πηγές

Από την Wikipedia, the free encyclopedia : Hassium , Χάσιο , 
από τη RSC:  www.rsc.org : Hassium

από το : Compound Chem : Hassium
https://old.iupac.org : "Criteria that must be satisfied for the discovery of a new chemical element to be recognized"

Εικόνες

By Alexander Blecher, blecher.info, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=44560230

By Dontworry - Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=15498013

< 107-Bh                     Όλος ο Περιοδικός Πίνακας                     109Mt   >