Ο Robert P. Crease επιστρέφει σε αυτούς που διαμόρφωσαν την επιστημονική μας υποδομή, και τι μπορούν να μας πουν για το πώς να χειριστούμε την απειλή που αντιμετωπίζουμε τώρα.
 |
| Το κήρυγμα του Αγίου Παύλου στην Έφεσο από τον Eustache Le Sueur.
Στο: RMN-Grand Palais (Μουσείο του Λούβρου) © Gérard Blot
|
"Το εργαστήριο και ο κόσμος": Τι μπορούν να μας διδάξουν για την επιστήμη και την εξουσία δέκα διανοούμενοι.
Του Robert P. Crease, W. W. Norton & Company, 26 Μαρ. 2019 - 272 σελίδες
Στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι είναι αναρτημένος ένας επιβλητικός πίνακας, το κήρυγμα του Αποστόλου Παύλου στην Έφεσο. Σε αυτό το έργο του 1649 από τον Eustache Le Sueur, ο φλογερός απόστολος σηκώνει το δεξί του χέρι σαν να αποδοκιμάζει το ακροατήριο, κρατώντας ένα βιβλίο της Γραφής στο αριστερό του. Μεταξύ των εκστατικών ή φοβισμένων ακροατών είναι άνθρωποι που ρίχνουν βίαια τα βιβλία σε μια φωτιά. Κοιτάξτε προσεκτικά και θα δείτε γεωμετρικά σχήματα σε κάποιες σελίδες.
Το όχι και τόσο διακριτικό μήνυμα του πίνακα στρέφεται ενάντια στη διάσημη δήλωση του Galileo Galilei το 1623 (25 χρόνια πριν) ότι το βιβλίο της φύσης είναι γραμμένο με μαθηματικά σύμβολα - υπονοώντας ότι αυτοί που το αποκρυπτογραφούν μιλάνε με τόσο κύρος όσο και οι κληρικοί. Αυτό ήταν θρησκευτική αίρεση. Ο Γαλιλαίος έζησε σε μια εποχή που γνώριζε δύο κύριες πηγές εξουσίας: την εκκλησία και το κράτος. Προσπάθησε να δείξει ότι οι επιστήμονες είχαν μια άλλη εξουσία, με την οποία θα έπρεπε να λογαριαστούν οι πολιτικοί, οι κληρικοί και οι συνήγοροι αυτής της ατζέντας. Ο Galileo δεν επικράτησε, τουλάχιστον όχι στην αρχή. Δικάστηκε το 1633, καταδικάστηκε και τιμωρήθηκε σε κατ 'οίκον περιορισμό μέχρι το θάνατό του το 1642. Ωστόσο, μέχρι το τέλος του αιώνα, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις άρχισαν να αναγνωρίζουν την εξουσία που επιδίωξε να δημιουργήσει ο Galileo, υποστηρίζοντας επιστημονικές ακαδημίες, εργαστήρια και επιστήμονες.
 |
| Πίνακας του Cristiano Banti (1857) Ο Galileo αντιμετωπίζει η Ρωμαϊκή Ιερά Εξέταση
Υπό: Cristiano Banti - Public Domain, Wikimedia Commons
|
Σήμερα, ο Απόστολος Παύλος κάνει μια επιστροφή: η εξουσία της επιστήμης δέχεται και πάλι επίθεση. Σε τομείς που έχουν εθνικές ή και παγκόσμιες συνέπειες - από το κλίμα έως την ιατρική - οι πολιτικοί ηγέτες αισθάνονται σίγουροι ότι μπορούν να απορρίπτουν επιστημονικές διεκδικήσεις, αντικαθιστώντας τους μύθους και περιπτωσιολογώντας τα γεγονότα. Έχω περάσει πέντε χρόνια, λέει ο Robert P. Crease, διερευνώντας γιατί συνέβη αυτό και τι μπορεί να γίνει.
Το να φωνάζουμε "Η επιστήμη ισχύει!", κηρύσσοντας ή καταγγέλλοντας δεν θα βοηθήσει. Ούτε το να τους κατακλύσουμε με στατιστικά, σχέδια και γραφήματα. Η καλύτερη προσέγγιση, κατά την άποψή μου, είναι να εξετάσω τις εμπειρίες των πρώτων υποστηρικτών του επιστημονικού κύρους, οι οποίοι αντιμετώπιζαν ισχυρή αντίσταση, διακινδύνευαν τη σταδιοδρομία τους και ακόμη και τη ζωή τους και έπρεπε να αναπτύξουν αντίμετρα. Στο τελευταίο μου βιβλίο, "Το εργαστήριο και ο κόσμος" (The Workshop and the World), περιγράφω τι μπορούν αυτοί οι πρωτοπόροι να μας διδάξουν σχετικά με τη σύγχρονη άρνηση της επιστήμης, λέει ο Robert P. Crease.
Λοιπόν: τι πήγε στραβά;
 |
| Υπό: Original: Facebook, Inc. Κοινό Κτήμα, Wikimedia Commons |
Η τεχνική πτυχή της επιστήμης - η ερμηνεία των δεδομένων - απαιτεί εμπειρογνωμοσύνη, αλλά μπορεί να κάνει την επιστήμη να φαίνεται απομακρυσμένη και αφηρημένη, επιτρέποντας στους πολιτικούς να την απορρίπτουν. (Το 2014, το ερώτημα εάν η κλιματική αλλαγή είναι ένα πραγματικό πρόβλημα, ο ηγέτης της πλειοψηφίας της Γερουσίας των ΗΠΑ, Mitch McConnell, ένας Ρεπουμπλικανός, είπε: «Δεν είμαι επιστήμονας, ενδιαφέρομαι να προστατεύσω την οικονομία του Κεντάκυ.») Η αναγνώριση της πιθανότητας του επιστημονικού λάθους, είναι αυτή που επιτρέπει την αναθεώρηση μιας θεωρίας στη βάση νέων πληροφοριών, αλλά επίσης μπορεί να την αφήσει περιθωριοποιημένη επειδή «η κριτική επιτροπή συνεδριάζει ακόμα εκεί έξω».
Η συλλογική πρακτική της επιστήμης και το γεγονός ότι τα ευρήματα υπόκεινται σε εκτεταμένους ελέγχους μπορεί να σημαίνει ότι τα αποτελέσματα θεωρούνται ως προϊόντα ελιτίστικων ή συγκεκαλυμμένων συμφερόντων. Και η σύγκρουση της επιστήμης με ορισμένες αξίες την εκθέτει σε απόρριψη από εκείνους για τους οποίους οι αξίες αυτές είναι πρωταρχικές. (Μετά τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή του 2009 στην Κοπεγχάγη, η πρώην κυβερνήτης της Αλάσκα Σάρα Πάλιν (Sarah Palin) tweeted: "είναι αλαζονικό και αφελές να λέμε ότι ο άνθρωπος κατανικά τη φύση").
 |
| Το παιχνίδι whack-a-mole (χτύπα τον τυφλοπόντικα)
Υπό: Kungfuman - CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons
|
Οι πρώτοι υποστηρικτές του κύρους της επιστήμης έπρεπε να κατανοήσουν τη μηχανή του whack-a-mole και να αναπτύξουν αντίμετρα. Ο Galileo, ένας ρήτορας μπουλντόζα, ήταν άρχοντας σε αυτό. Όταν οι εχθροί του επικαλούνταν τη θεολογία, πήγαινε ακριβώς πίσω σε αυτούς παραθέτοντας τη δικιά τους αυθεντία σε αντιδικίες που είχαν ήδη διευθετηθεί, όπως "Η Βίβλος μας λέει τον τρόπο να πάμε στον ουρανό, όχι τον τρόπο με τον οποίο πηγαίνουν οι ουρανοί!" Αυτή η στρατηγική είναι πιο δύσκολη στο σημερινό κόσμο. Οι σύγχρονοι αρνητές της επιστήμης δεν έχουν ένα κίνητρο (θρησκευτικό) , αλλά πολλά - απληστία, φόβο, προκατάληψη, θέλουν την άνεσή τους, τα κέρδη, τη πολιτική- στα οποία προσκολλώνται με διάφορους βαθμούς ειλικρίνειας και κυνισμού. Ο Γαλιλαίος αναγνώριζε έξυπνα τις αξίες των εχθρών του. Εάν μίλαγε σήμερα σε μια επιτροπή σχετικά με τις ευθύνες του Κογκρέσου απέναντι στην επιστήμη, πιθανώς θα απαντούσε: "Οι ιδρυτές μας είπαν να δημιουργήσουμε νομοθεσία, όχι να νομοθετούμε για τη δημιουργία!"
Η άρνηση της επιστήμης, ωστόσο, είναι σαν το έγκλημα: η καταπολέμησή της απαιτεί τόσο βραχυπρόθεσμες όσο και μακροπρόθεσμες στρατηγικές. Μια κρίσιμη ιδέα για μια μακροπρόθεσμη λύση έρχεται από τη μελέτη της εμπειρίας των μη δυτικών εθνών που εισήγαγαν τη δυτική επιστήμη. Θα έπρεπε να επεξεργαστούν το πώς θα την ενσωματώσουν, ενώ παράλληλα να πείσουν τους σκεπτικιστές ότι δεν θα καταστρέψει τον πολιτισμό και τις αξίες τους.
Αναφέρομαι στην περίπτωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο βιβλίο μου. Για αιώνες, ελέγχει μια τεράστια περιοχή στη νότια Ευρώπη, τη δυτική Ασία και τη Βόρεια Αφρική και είχε σημειώσει σημαντικές προόδους στην ιατρική, την αστρονομία και την αριθμητική. Αλλά από τα μέσα του δέκατου όγδοου αιώνα, άρχισε να υφίσταται σοβαρές στρατιωτικές ήττες.
Οι αυτοκρατορικές δυνάμεις, ιδιαίτερα μετά τον σουλτάνο Αμπντούλ Μετζίτ Α΄(1823-61) Abdülmecid I, είδαν την αιτία στην έλλειψη επιστήμης όπως αυτή του δυτικού τύπου. Όμως, θα μπορούσαν να την εισαγάγουν και να εξακολουθούν να είναι πιστοί μουσουλμάνοι και πατριώτες πολίτες; Η συζήτηση διεξήχθη σε όλα τα επίπεδα της οθωμανικής κοινωνίας, από την κυβέρνηση μέχρι τη λαϊκή κουλτούρα, σε μυθιστορήματα, θεατρικά έργα και ακόμη και σε κινούμενα σχέδια. Όταν ο Mustafa Kemal Atatürk, ιδρυτής και πρώτος πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας, δήλωσε το 1924 ότι «ο πιο αληθινός οδηγός είναι η γνώση και η επιστήμη», ήταν το αποτέλεσμα μιας εκτεταμένης αυτοαξιολόγησης που αντιστοιχούσε σε μια ευρεία ανθρωπιστική εκπαίδευση. Η συζήτηση τελικά αφορούσε το ερώτημα "Ποιος νόμιζε ότι ήταν ο οθωμανικός λαός και ποιος ήθελε να γίνει;". Το κύρος της επιστήμης στηριζόταν στους ανθρώπους, όχι στα εργαλεία ή τις μεθόδους ή τα διαγράμματα και τα δεδομένα.
 |
| Η Φιλόσοφος Χάνα Άρεντ (Hannah Arendt) το 1944 Ασπρόμαυρη φωτογραφία σε προφίλ, γέρνει πάνω από ένα τραπέζι και καπνίζει ένα τσιγάρο.
Credit: Fred Stein Archive/Archive Photos/Getty μέσω του Nature
|
Κλείνω το βιβλίο μου με μια συζήτηση για την Γερμανό-Αμερικανίδα φιλόσοφο Χάνα Άρεντ (Hannah Arendt). Η Άρεντ διέφυγε παρά τρίχα από το Ολοκαύτωμα - φυλακίστηκε για λίγο από τη Γκεστάπο το 1933 και την έστειλαν σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως για μερικές εβδομάδες το 1940. Έζησε σε μια εποχή κατά την οποία τα ανθρώπινα δικαιώματα εξαφανίστηκαν και οι ηθικές αρχές χάθηκαν. Τα συγγράμματά της για την πολιτική, την αλήθεια και το ψέμα έχουν αναφερθεί πολύ στην συζήτηση που γίνεται τελευταία σχετικά με τη λυπηρή κατάσταση της πολιτικής. Τα πιο σημαντικά είναι τα γραπτά της σχετικά με το κύρος. Το κύρος, λέει, δεν είναι ούτε έμφυτο ούτε αυτόματο, και τα γεγονότα από μόνα τους δεν έχουν κάτι τέτοιο. Είναι δυνατό μόνο χάρη στα θεσμικά όργανα που δημιουργούν αυτό που ονομάζει δημόσιος χώρος. Χωρίς αυτό μπορούν να αποκτήσουν εξουσία και επιρροή, άνθρωποι που δεν είναι προσωπικά ολοκληρωμένοι, οι οποίοι διακρίνονται στην χρήση της ανακυκλωμένης κοινής φρασεολογίας, άνθρωποι που πολώνουν καταστάσεις και είναι άπληστοι καυχησιάρηδες που εποφθαλμιούν την εμφάνιση στα μέσα ενημέρωσης, . Ο μόνος τρόπος να εξηγήσει την αξία του κύρους, είναι να αφηγηθεί όλη την ιστορία για το πώς η ανθρωπότητα έφερε τον εαυτό της σε αυτή τη θέση από τη πρώτη στιγμή, σε βιβλία όπως: "Η προέλευση του ολοκληρωτισμού" (1951).
| Robert P. Crease W. W. Norton & Company
Από:books.google.com
|
Υποσημείωση
Ο Robert P. Crease, φιλόσοφος και ιστορικός της επιστήμης, είναι πρόεδρος του Τμήματος Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Stony Brook στη Νέα Υόρκη. Το πιο πρόσφατο βιβλίο του είναι "Το Εργαστήριο και ο Κόσμος".Βιβλιοπαρουσίαση από το: Nature 567 , 309-310 (2019) doi: 10.1038 / d41586-019-00872-w
Πηγή
Από το Nature: The rise and fall of scientific authority — and how to bring it back υπό Robert P. Crease
