Είναι ο φούρνος μικροκυμάτων καρκινογόνος;

Πιθανόν χρησιμοποιείτε φούρνο μικροκυμάτων σχεδόν κάθε μέρα, αλλά δεν ξέρετε πώς ακριβώς λειτουργεί. Πολλοί φοβούνται ότι προκαλεί καρκίνο ή ότι σας βλάπτει με άλλους τρόπους, αλλά σε 20 δευτερόλεπτα μπορείτε να ζεστάνετε το νερό για να φτιάξετε τον πρωινό σας καφέ. Γι’ αυτό ας δώσουμε δυο λεπτά για να μάθουμε λίγη επιστήμη και να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν υπάρχει τέτοιος φόβος.

Αριστερά της έγχρωμης ζώνης είναι
οι υπεριώδεις (βλαβερές) ακτινοβολίες ενώ στα δεξιά είναι
οι υπέρυθρες (θερμαντικές) ακτινοβολίες.

Τα μικροκύματα είναι μια μορφή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας . Είναι κάτι σαν το φώς του ήλιου ή της λάμπας. Οι ακτινοβολίες χαρακτηρίζονται από το μήκος κύματός τους. Αυτές με μικρό μήκος κύματος έχουν μεγάλη ενέργεια και είναι οι υπεριώδεις, οι ακτίνες Χ ή ραδιενέργεια (ακτίνες γ). Αντίθετα αυτές με μεγάλο μήκος κύματος φέρουν λίγη ενέργεια και περιλαμβάνουν τις υπέρυθρες, τα μικροκύματα, τα ραδιοφωνικά κύματα. Οι μεν υπεριώδεις ακτινοβολίες είναι κακές ακτινοβολίες, οι δε υπέρυθρες όχι. Τα μικροκύματα που εκπέμπει ο φούρνος μικροκυμάτων είναι υπέρυθρη ακτινοβολία.

Έτσι παρόλα αυτά που σας λέει η γιαγιά σας, ο φούρνος μικροκυμάτων δεν μπορεί να προκαλέσει καρκίνο. Οι υπεριώδεις ακτίνες που απορροφάτε στην καλοκαιρινή σας ηλιοθεραπεία ή οι ακτίνες Χ της ακτινογραφίας μπορούν. Τα φωτόνια των υπέρυθρων ακτινοβολιών έχουν πολύ λίγη ενέργεια. Υπέρυθρη ακτινοβολία εκπέμπει το ματάκι στο τηλεκοντρόλ της τηλεόρασής σας, εκείνη η κόκκινη λάμπα πάνω από τις τηγανητές πατάτες στα fastfood,  το σώμα του καλοριφέρ το ίδιο σας το σώμα. Οι υπέρυθρες ακτινοβολίες είναι μόνο για να ζεσταίνουν.

Την υπέρυθρη ακτινοβολία (συγκεκριμένα τα μικροκύματα) του φούρνου μικροκυμάτων την παράγει μια λυχνία που χρησιμοποιήθηκε στα ραντάρ κατά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο και λέγεται “Μάγνετρον”. Ο πρώτος φούρνος μικροκυμάτων κατασκευάστηκε το 1947 από την Raytheon Company, που είναι κατασκευαστής τηλεκατευθυνόμενων βλημάτων. Είχε ύψος 1,8 μ, βάρος 340 kgr και τοποθετήθηκε σε ένα εστιατόριο στη Βοστόνη, κόστιζε δε 54000$ σε σημερινές τιμές.

Τα μικροκύματα που παράγονται απορροφούνται από τα μόρια του νερού και τα συντονίζουν σε μια έντονη ταλάντωση η οποία οδηγεί στην αύξηση της θερμοκρασίας.  Δεν απορροφούνται από τα γυάλινα/πορσελάνινα ή πλαστικά δοχεία που χρησιμοποιούμε και γι’ αυτό βλέπουμε ότι το φαγητό μας είναι ζεστό αλλά το πιάτο ή το ποτήρι κρύο. Κάποιο φαγητό που δεν περιέχει νερό, δεν νομίζω να υπάρχει τέτοιο φαγητό, δεν θα ζεσταθεί στο φούρνο μικροκυμάτων.

Και γιατί τα τρόφιμα ζεσταίνονται τόσο γρήγορα;
Όταν χρησιμοποιούμε ένα τηγάνι η θέρμανση του εσωτερικού γίνεται με αγωγιμότητα εξ επαφής. Πρώτα θα ζεσταθεί η εξωτερική επιφάνεια δηλαδή το τηγάνι, που είναι σε επαφή με τη φλόγα ή το μάτι της κουζίνας, κατόπιν θα ζεσταθούν τα εξωτερικά στρώματα του τροφίμου που είναι σε επαφή με το σκεύος που χρησιμοποιούμε και τέλος τα εσωτερικά μέρη με μεταφορά θερμότητας (αγωγιμότητα) από τα εξωτερικά που ζεστάθηκαν αμέσως πριν. Αντίθετα στο φούρνο μικροκυμάτων θα θερμανθεί το οποιοδήποτε μόριο νερού όσο βαθιά και αν είναι κρυμμένο μέσα στο τρόφιμο, αρκεί να το βρει κάποιο από τα φωτόνια (ακτίνες) που εξέπεμψε η μάγνετρον. Ένας επαναστατικός τρόπος θέρμανσης.

Ο μύθος της καρκινογένεσης, έξω από την επιφυλακτικότητα απέναντι σε κάτι εξαιρετικά καινοτόμο, πιθανόν στηρίζεται στο ότι κάποιες λυχνίες μάγνετρον είχαν κεραμικούς μονωτές από οξείδιο του βηρυλίου, το οποίο αν το λειοτριβήσετε (το κάνετε σκόνη) και το αναπνεύσετε ή το καταναλώσετε προκαλεί προβλήματα, μεταξύ των οποίων και καρκίνο. Συνεπώς κατεστραμμένοι φούρνοι μικροκυμάτων θα πρέπει να ανακυκλώνονται με προσοχή. Να μην τρώτε τους φούρνους μικροκυμάτων, να τρώτε μόνο το φαγητό που ζεσταίνετε μέσα σ’ αυτούς.

Πηγές:

Interesting Engineering

From Wikipedia, the free encyclopedia: Microwave oven

Εικόνες:

By Consumer Reports, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=48764116
CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2521356

By Acroterion - Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=19536466