11-Na Νάτριο

Φώτα ομίχλης στους δρόμους και το αλάτι

Μεταλλικό Νάτριο

To 11ο στοιχείο  στον περιοδικό πίνακα είναι το νάτριο. Με 11 πρωτόνια και 12 νετρόνια στον πυρήνα έχει ατομικό βάρος 22,99 και ανήκει στα αλκάλια. Βρέθηκε στο αλάτι και είναι υπεύθυνο για την παραδοσιακή κίτρινη λάμψη των φώτων του δρόμου, το νάτριο είναι επίσης ένα σημαντικό στοιχείο για την κανονική λειτουργία του σώματός μας.

Το αλάτι ήταν ένα σημαντικό εμπόρευμα για τις ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως (χαρακτηριστικά) δείχνει η αγγλική λέξη salary, που προήλθε από τη λατινική salarium, που αντιστοιχεί σε πλακίδια αλατιού που δίνονταν μερικές φορές στους Ρωμαίους στρατιώτες μαζί με τους μισθούς τους. Στη Μεσαιωνική Ευρώπη μια ένωση νατρίου με τη λατινική ονομασία sodanum χρησιμοποιήθηκε ως θεραπεία για τον πονοκέφαλο. Η ονομασία sodium, θεωρείται ότι προέρχεται από την αραβική λέξη suda, που σημαίνει «πονοκέφαλος». Το χημικό σύμβολο Na για το νάτριο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1814 από τον Jöns Jakob Berzelius στο σύστημά του ατομικών συμβόλων και όπως και η ελληνική ονομασία προέρχεται από τη Νεολατινική ονομασία natrium του στοιχείου, από το αιγυπτιακό natron, φυσικό μεταλλικό άλας που αποτελείται κυρίως από ενυδατωμένο ανθρακικό νάτριο.
Στη φύση ποτέ δεν έχει βρεθεί ως ελεύθερο (στοιχειακό) μέταλλο και για πρώτη φορά απομονώθηκε από τον Χάμφρυ Ντέιβυ (Sir Humphry Davy) το 1807, που το παρήγαγε με ηλεκτρόλυση τήγματος υδροξειδίου του νατρίου (NaOH).

Η πιο γνωστή ένωση του νατρίου είναι το χλωριούχο νάτριο ή το επιτραπέζιο αλάτι. Εκτός από το καρύκευμα του φαγητού σας, το χλωριούχο νάτριο βρίσκει χρήση στην αποπάγωση των δρόμων. Το αλάτι είναι αυτό που είναι το  βασικό υπεύθυνο για την αλμυρότητα του θαλασσινό νερό οπου το βρίσκουμε σε περιεκτικότητες από 2,7 έως 3,8%, και χρησιμοποιείται επίσης στην παραγωγή πολλών χημικών προϊόντων.

Το αλάτι διασκορπίζεται με το χέρι από εργάτες
για την αποπάγωση του δρόμου

Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Υπηρεσίας Γεωλογικής Επισκόπησης των ΗΠΑ, η ετήσια παγκόσμια παραγωγή χλωριούχου νατρίου κατά το 2010 είχε φτάσει σε ποσότητα τα 270 εκατομμύρια τόνους. Μόνο στις ΗΠΑ η παραγωγή ήταν 45 εκατομμύρια τόνοι. Στις ΗΠΑ μεγαλύτερος καταναλωτής αλατιού είναι η χημική βιομηχανία που καταναλίσκει το 40% της παραγωγής του (κυρίως σε μορφή άλμης) για την παραγωγή (κυρίως) χλωρίου και καυστικού νατρίου, αλλά και πολλών άλλων ουσιών (υποχλωριώδη και χλωρικά άλατα). 'Ενα μεγάλο ποσοστό 38% του αλατιού χρησιμοποιείται για την αποπάγωση (deicing) του οδικού δικτύου, ενώ το υπόλοιπο σε διανομείς (8%), στη γεωργία (4%), στη βιομηχανία τροφίμων (4%), για διάφορες βιομηχανικές χρήσεις (2%), στην επεξεργασία υδάτων (2%), άλλες χρήσεις και εξαγωγές (2%).

Τα ιόντα νατρίου δεν κάνουν μόνο τα γεύματά σας νοστιμότερα- παίζουν επίσης βασικό ρόλο στο σώμα μας. Χρειάζονται για να λειτουργήσουν οι μύες και τα νεύρα σας και επίσης να συμβάλλουν στη ρύθμιση των επιπέδων του νερού στο σώμα μας.
Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Ιατρικής έθεσε το ανεκτό ανώτερο επίπεδο πρόσληψης νατρίου στα 2,3 γραμμάρια την ημέρα, αλλά ο μέσος άνθρωπος στις Ηνωμένες Πολιτείες καταναλώνει 3,4 γραμμάρια την ημέρα. 'Έχει εκτιμηθεί ότι στις αναπτυγμένες χώρες η μέση ημερήσια πρόσληψη χλωριούχου νατρίου κυμαίνεται από 9 έως 12 g. Tο 80% αυτού του αλατιού προέρχεται από επεξεργασμένα τρόφιμα και το υπόλοιπο προέρχεται από το επιτραπέζιο αλάτι, που επιπλέον προσθέτουμε στην τροφή.

Λαμπτήρες ατμών νατρίου στον φωτισμό των δρόμων

Το νάτριο είναι επίσης υπεύθυνο για το κίτρινο φως των παραδοσιακών φωτιστικών του δρόμου. Αυτοί οι λαμπτήρες νατρίου θερμαίνουν το μεταλλικό νάτριο μέχρι να γίνει αέριο, το οποίο εκπέμπει το χαρακτηριστικό κίτρινο φως. Βέβαια όλο και περισσότερο αντικαθίστανται από λαμπτήρες LED που καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια και μειώνουν τη φωτορύπανση.

Πηγές

Από την Wikipedia, the free encyclopedia : Wikipedia.: Sodium , Νάτριο
από το : Compound chem.com : Sodium
και από το: Η χημική ένωση του μήνα (Βαλαβανίδης - Ευσταθίου) : Χλωριούχο νάτριο

Εικόνες

By The original uploader was Dnn87 at English Wikipedia. - Transferred from en.wikipedia to Commons., CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3831512
By Michael Pereckas from Milwaukee, WI, USA - Salt, CC BY 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2816462
By Famartin - Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=36975059
< 10-Ne Νέον-                     Όλος ο Περιοδικός Πίνακας                     12-Mg Μαγνήσιο >