45-Rh Ρόδιο

Καταλυτικοί μετατροπείς και κοσμήματα 

Επιροδιωμένη βέρα από «λευκό χρυσό»

Το στοιχείο 45, το ρόδιο. ανήκει στην ομάδα 9 του περιοδικού πίνακα, και στην περίοδο 5 και βρίσκεται στο d-τομέα, στη 2ης σειράς των στοιχείων μετάπτωσης. Είναι σκληρό ασημί λευκό και ανθεκτικό μέταλλο που έχει υψηλό συντελεστή ανάκλασης. Αυτό το σπάνιο, αδρανές στοιχείο βρίσκει χρήσεις στους καταλυτικούς μετατροπείς των αυτοκινήτων μας και θα το βρείτε στα κοσμηματοπωλεία. 

Είναι το σπανιότερο μη-ραδιενεργό χημικό στοιχείο στη γη και αυτό με τη μεγαλύτερη αξία από όλα τα ευγενή μέταλλα: η τιμή του 1 Kg ήταν πάνω από 80.000 δολάρια στις αρχές του 2010. Μια χρήση του ρόδιου είναι η ηλεκτρολυτική επικάλυψη λευκών χρυσών κοσμημάτων που τους προσθέτει σκληρότητα και ασημένια λάμψη. Το ρόδιο είναι ένα από τα λιγότερο δραστικά στοιχεία του περιοδικού πίνακα, ώστε να μην αμαυρώνεται ή να καταστρέφεται εύκολα με την πάροδο του χρόνου. Το μέταλλο του ρόδιου δεν οξειδώνεται δεν σχηματίζει οξείδιο, ακόμη και όταν θερμαίνεται. 

Η εξέλιξη των τιμών του Rh

Το ρόδιο χρησιμοποιήθηκε επίσης για τιμητικές διακρίσεις ή για την ένδειξη ελίτ καταστάσεων, όταν τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα μέταλλα όπως το ασήμι, ο χρυσός ή η πλατίνα κρίθηκαν ανεπαρκή. Το 1979 το βιβλίο των ρεκόρ Guinness έδωσε στον Paul McCartney ένα δίσκο με ρόδιο επειδή είναι ο τραγουδοποιός με τις περισσότερες πωλήσεις της ιστορίας.

Η κύρια χρήση του ροδίου είναι σε καταλυτικούς μετατροπείς στα αυτοκίνητα (80%), όπου ανάγει τα οξείδια του αζώτου των καυσαερίων σε άζωτο. Αυτοί οι μετατροπείς συμβάλλουν στη διάσπαση των ρυπογόνων ενώσεων στα καυσαέρια των κινητήρων αυτοκινήτων σε λιγότερο επιβλαβείς ενώσεις. Άλλα μέταλλα που χρησιμοποιούνται σε καταλυτικούς μετατροπείς περιλαμβάνουν το παλλάδιο και την πλατίνα. 

William Hyde Wollaston PRS FRS (6 Αυγούστου
1766 - 22 Δεκεμβρίου 1828) ήταν ένας άγγλος
χημικός και φυσικός που είναι διάσημος για την
ανακάλυψη των χημικών στοιχείων παλλάδιο
και ρόδιο.

Το ρόδιο ανακαλύφθηκε το 1803 από τον William Wollaston που συνεργάστηκε με τον Smithson Tennant σε μια εμπορική επιχείρηση, μέρος της οποίας ήταν να παράγει καθαρή πλατίνα προς πώληση. Το πρώτο βήμα στη διαδικασία ήταν να διαλύσει το συνηθισμένο λευκόχρυσο σε aqua regia (νιτρικό οξύ + υδροχλωρικό οξύ). Αλλά δεν διαλύθηκε όλη η ποσότητα και άφησε ένα μαύρο ίζημα. (ΟTennant ερεύνησε αυτό το υπόλειμμα και από αυτό τελικά απομόνωσε το όσμιο και το ιρίδιο). Ο Wollaston συγκεντρώθηκε στο διάλυμα της διαλυμένης πλατίνας που περιείχε και παλλάδιο. Αφαίρεσε αυτά τα μέταλλα με καθίζηση και έμεινε με ένα όμορφο κόκκινο διάλυμα από το οποίο έλαβε ροδοκόκκινους κρυστάλλους. Αυτά ήταν χλωριούχο νάτριο ροδίου, Na₃RhCl₆. Από αυτά τελικά έδωσε δείγμα του ίδιου του μετάλλου. 
O Γουόλλαστον κατέγραψε δύο βιομηχανικές εφαρμογές του ροδίου και παλλαδίου. Χρησιμοποιούσε ένα ανθεκτικό κράμα παλλαδίου-χρυσού για τα επιστημονικά του όργανα και ένα κράμα ροδίου-κασσιτέρου για να φτιάχνει μύτες για πένες μελανιού, οι οποίες στα 1820 πωλούνταν έξι πένες η μία. Το Μουσείο Επιστημών του Λονδίνου, διατηρεί ακόμη δείγματα από πένες ροδίου-κασσιτέρου του Γουόλλαστον.

Πηγές

Από την Wikipedia, the free encyclopedia : rhodium , Ρόδιο , 
από τη RSC:  www.rsc.org : rhodium

από το : Compound Chem : rhodium
και από την εργασία της μαθήτριας Ευελίνα Δ. "Ρόδιο -Rh"

Εικόνες

By Schtone - Έργο αυτού που το ανεβάζει, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5018829

By Materialscientist - Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=20425931
By John Jackson (1778–1831) - the artist - Scan from Platinum Metals Review, 2003, page 176, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3508688

< 44-Ru Ρουθήνιο                     Όλος ο Περιοδικός Πίνακας                     46-Pd Παλλάδιο >