Σαν σήμερα στη ΧΗΜΕΊΑ : 24 Μαρτίου

Ο Βρετανός χημικός Τζόζεφ Πρίστλεϋ (Joseph Priestley) γεννήθηκε σαν σήμερα το 1733

Ο Priestley υπό Ellen Sharples (1794)
National Portrait Gallery, London

Είναι διάσημος κυρίως  για την ανακάλυψη του οξυγόνου (O), αλλά επίσης ανακάλυψε το ιλαρόν αέριο (αέριο του γέλιου), ήταν ο πρώτος που εφηύρε το νερό με ανθρακικό δηλαδή τη σόδα και ήταν πρωτοπόρος στην έρευνα στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας.

Ο Τζόζεφ Πρίστλυ, απαντώμενος στην ελληνική βιβλιογραφία κυρίως με τη λανθασμένη προφορά Πρίστλεϋ (Joseph Priestley, 24 Μαρτίου 1733 – 6 Φεβρουαρίου 1804), ήταν Άγγλος θεολόγος, Προτεστάντης κληρικός,  φυσικός φιλόσοφος,  χημικός,  γλωσσολόγος, παιδαγωγός και φιλελεύθερος  πολιτικός φιλόσοφος, ο οποίος δημοσίευσε περισσότερα από 150 έργα.

Ο Πρίστλυ πιστώνεται από πολλούς με την ανακάλυψη του οξυγόνου που το ονόμαζε "αποφλογισμένο αέρα", έχοντας απομονώσει  το στοιχείο αυτό σε αέρια κατάσταση το 1774, αν και μπορούν επίσης να τη διεκδικήσουν  οι   Καρλ Βίλχελμ Σιήλ (Scheele) και Αντουάν Λωράν Λαβουαζιέ  ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο.

Κατά τη διάρκεια της ζωής του, η επιστημονική φήμη του Πρίστλυ οφειλόταν κυρίως στην εφεύρεση του ανθρακούχου νερού, στα γραπτά του για τον ηλεκτρισμό και στην ανακάλυψη διάφορων αερίων. Ωστόσο, η εμμονή του στην υπεράσπιση της λανθασμένης θεωρίας του  φλογιστού και στην απόρριψη των απαρχών της χημικής επαναστάσεως, τον άφησε τελικώς απομονωμένο μέσα στην επιστημονική κοινότητα.

Χημική φιάλη του Joseph Priestley, περ. 1800,
που τη χρησιμοποιούσε στην Πενσυλβανία
National Museum of American History

Η επιστήμη του Πρίστλυ ήταν ταυτοχρόνως και ένα αναπόσπαστο τμήμα της θεολογίας του, καθώς επιχειρούσε με επιμονή να συγχωνεύσει τον ορθολογισμό της εποχής του Διαφωτισμού με τον χριστιανικό   θεϊσμό. Στα μεταφυσικά του κείμενα, ο Πρίστλυ επεχείρησε να συνδυάσει τον θεϊσμό, τον υλισμό και τον ντετερμινισμό, ένα εγχείρημα που έχει αποκληθεί «τολμηρό και πρωτότυπο». Πίστευε ότι μία σωστή κατανόηση του φυσικού κόσμου θα ωφελούσε την ανθρώπινη πρόοδο και τελικώς θα επέφερε την κυριαρχία του Χριστιανισμού. Πίστευε θερμά στην ελεύθερη και ανοικτή ανταλλαγή ιδεών, υπερασπιζόταν τη θρησκευτική ανεκτικότητα και τα ίσα δικαιώματα για τα θρησκευτικά παρακλάδια της επίσημης Αγγλικανικής Εκκλησίας, στα οποία ανήκε και ο ίδιος. Η αμφιλεγόμενη φύση των δημοσιεύσεων του Πρίστλυ, συνδυασμένη με την εκπεφρασμένη υποστήριξή του προς τη Γαλλική Επανάσταση, προκάλεσε τις υποψίες των αρχών και του κοινού, και τελικώς υποχρεώθηκε να φύγει στις ΗΠΑ, μετά την πυρπόληση του σπιτιού του στο Μπέρμινχαμ από όχλο. Πέρασε τα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής του στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ.

Δάσκαλος σε όλη του τη ζωή, ο Πρίστλυ συνεισέφερε και στην παιδαγωγική, αλλά και ως συγγραφέας βιβλίου αγγλικής γραμματικής, και ιστορικών έργων. Τα διδακτικά αυτά βιβλία υπήρξαν τα δημοφιλέστερα έργα του όσο ζούσε. Ωστόσο τα φιλοσοφικά έργα του ήταν αυτά που άσκησαν τη διαρκέστερη επίδραση: οι μεγαλύτεροι Βρετανοί φιλόσοφοι της επόμενης γενιάς, όπως οι Τζέρεμι Μπένθαμ, Τζον Στιούαρτ Μιλ και Χέρμπερτ Σπένσερ, τα αναφέρουν ανάμεσα στις πρώτες πηγές για τον ωφελιμισμό.

Από τη: Royal Society of Chemistry (RSC), από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια: Τζόζεφ Πρίστλυ, και από τη Wikipedia, the free encyclopedia: Joseph Priestley 
Εικόνες: By Ellen Sharples (1769 - 1849) - Scan of a print. Original is housed at the National Portrait Gallery, London., Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2435495
By Daderot - Own work, CC0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=26709520

Σαν σήμερα στη ΧΗΜΕΊΑ :  24 Μαρτίου

Η προηγούμενη μέρα                      Όλη η Άνοιξη                     Η επόμενη μέρα